Οικονομία της ευτυχίας;

Ζούμε σε μια εποχή έντονου άγχους. Παρά το γεγονός ότι ο συνολικός παγκόσμιος πλούτος έχει φτάσει σε πρωτοφανή επίπεδα, παρατηρείται έντονη ανασφάλεια, αναταραχή και αίσθηση του ανικανοποίητου.


Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η μεγάλη πλειονότητα των πολιτών θεωρεί ότι η χώρα «έχει πάρει λάθος δρόμο». Η απαισιοδοξία έχει χτυπήσει κόκκινο. Το ίδιο ισχύει και σε πολλές άλλες χώρες.


Υπό αυτές τις συνθήκες, έχει έρθει η ώρα να ξανασκεφτούμε τις βασικές πηγές στην οικονομική μας ζωή από τις οποίες εξαρτάται η ευτυχία μας. Η διαρκής προσπάθεια να βγάλουμε περισσότερα χρήματα έχει οδηγήσει σε πρωτοφανή ανισορροπία και άγχος, και όχι σε μεγαλύτερη ευτυχία και ικανοποίηση από τη ζωή μας. Η οικονομική πρόοδος είναι σημαντική και μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα της ζωής, αλλά μόνο εάν επιδιώκεται σε ισορροπία με άλλους στόχους.


Υπό αυτή την έννοια, το Βασίλειο του Μπουτάν στα Ιμαλάια δείχνει το δρόμο. Πριν από 40 χρόνια, ο τέταρτος βασιλιάς του Μπουτάν, νέος και πρόσφατα εστεμμένος, έκανε μια αξιοσημείωτη επιλογή: στόχος του Μπουτάν θα είναι η «ακαθάριστη εθνική ευτυχία» (ΑΕΕ) και όχι το ακαθάριστο εθνικό προϊόν (ΑΕΠ). Από τότε, η χώρα έχει πειραματιστεί με μια εναλλακτική, ολιστική προσέγγιση ως προς την ανάπτυξη, η οποία δεν επικεντρώνεται μόνο στην οικονομική ανάπτυξη, αλλά και στον πολιτισμό, την ψυχική υγεία, την αλληλεγγύη και τη συλλογικότητα.


Δεκάδες εμπειρογνώμονες συγκεντρώθηκαν πρόσφατα στην Τιμπού, την πρωτεύουσα του Μπουτάν, για να διαπιστώσουν το ρεκόρ που έχει σημειώσει η χώρα. Στους καλεσμένους ήταν και ο πρωθυπουργός του Μπουτάν, Γίγκμε Τίνλεϊ, πρωτοπόρος στη βιώσιμη ανάπτυξη και ουραγός στην ιδέα της «ΑΕΕ». Αφορμή της συνάντησής μας τον Ιούλιο ήταν η διακήρυξη των Ηνωμένων Εθνών με την οποία τα κράτη καλούνται να εξετάσουν πώς οι εθνικές πολιτικές μπορούν να προάγουν την ευτυχία στις κοινωνίες.


Όλοι όσοι συμμετείχαμε στη συνάντηση στην Τιμπού παραδεχθήκαμε πόσο πιο σημαντική είναι η επιδίωξη της ευτυχίας έναντι του εθνικού εισοδήματος. Το ερώτημα που εξετάσαμε είναι πώς μπορεί να επιτευχθεί η ευτυχία σε έναν κόσμο που χαρακτηρίζεται από ραγδαία αστικοποίηση, μέσα μαζικής ενημέρωσης, παγκόσμιο καπιταλισμό και περιβαλλοντική υποβάθμιση. Πώς μπορούμε να αναδιοργανώσουμε την οικονομική μας ζωή για να δημιουργήσουμε από την αρχή μια αίσθηση συλλογικότητας, εμπιστοσύνης και περιβαλλοντικής βιωσιμότητας;


Ακολουθούν ορισμένα από τα αρχικά συμπεράσματα. 


Πρώτον, δεν πρέπει να υποτιμούμε την αξία της οικονομικής προόδου. Όταν οι άνθρωποι πεινούν και δεν καλύπτουν τις βασικές τους ανάγκες, όπως η πρόσβαση σε καθαρό νερό, υγειονομική περίθαλψη και εκπαίδευση και δεν έχουν ουσιαστική απασχόληση, υποφέρουν. Η οικονομική ανάπτυξη που αμβλύνει τη φτώχεια αποτελεί ένα ουσιαστικό βήμα προς την κατάκτηση της ευτυχίας.


Δεύτερον, η ευτυχία δεν κατακτάται με επίμονη επιδίωξη του ΑΕΠ -σε βαθμό που να αποκλείονται όλοι οι άλλοι στόχοι. Στις ΗΠΑ, το ΑΕΠ έχει αυξηθεί εντυπωσιακά τα τελευταία 40 χρόνια, ενώ η ευτυχία όχι. Αντ' αυτού, η επιδίωξη του ΑΕΠ στα όρια της μονομανίας έχει δημιουργήσει τεράστιες ανισότητες πλούτου και δύναμης, έχει οδηγήσει στη γιγάντωση μιας τεράστιας κατώτατης τάξης, έχει παγιδέψει εκατομμύρια παιδιά στη φτώχεια και έχει προκαλέσει σοβαρή υποβάθμιση του περιβάλλοντος.


Τρίτον, η ευτυχία επιτυγχάνεται μέσα από μια ισορροπημένη προσέγγιση ζωής, τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Ως άτομα, είμαστε δυστυχισμένοι όταν στερούμαστε τα βασικά υλικά αγαθά, αλλά είμαστε επίσης δυστυχισμένοι όταν το κυνήγι του χρήματος αντικαθιστά την επικέντρωσή μας στην οικογένεια, τους φίλους, την κοινωνία, την αλληλεγγύη και τη διατήρηση της εσωτερικής μας ισορροπίας. Ως κοινωνία, η εκπόνηση οικονομικών πολιτικών για τη συνεχή βελτίωση του επιπέδου διαβίωσης είναι ένα πράγμα και η θυσία όλων των αρχών της κοινωνίας στο βωμό της επιδίωξης του κέρδους είναι ένα άλλο πράγμα.
Ωστόσο, το πολιτικό σύστημα στις ΗΠΑ έχει επιτρέψει στο εταιρικό κέρδος να επισκιάσει όλες τις άλλες αξίες: δικαιοσύνη, εμπιστοσύνη, σωματική και ψυχική υγεία και περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Οι προεκλογικές χορηγίες των εταιρειών υπονομεύουν ολοένα περισσότερο τη δημοκρατική διαδικασία με τις ευλογίες του Ανώτατου Δικαστηρίου.


Τέταρτον, ο παγκόσμιος καπιταλισμός εμπεριέχει πολλές άμεσες απειλές για την ευτυχία. Καταρχάς, βλάπτει το φυσικό περιβάλλον μέσω της κλιματικής αλλαγής και άλλων μορφών ρύπανσης, κάτι που πολλοί δεν γνωρίζουν λόγω της επίμονης προπαγάνδας των πετρελαϊκών εταιρειών. Επιπλέον, αποδυναμώνει την κοινωνική εμπιστοσύνη και την ψυχική σταθερότητα, την ώρα που τα κρούσματα κλινικής κατάθλιψης πολλαπλασιάζονται. Τα ΜΜΕ έχουν γίνει μέσα για τη μετάδοση «εταιρικών μηνυμάτων», πολλά εξ' αυτών αντιεπιστημονικά, ενώ οι Αμερικανοί υποφέρουν από έναν αυξανόμενο αριθμό καταναλωτικών εθισμών.


Ας δούμε για παράδειγμα τη βιομηχανία του fast-food, η οποία χρησιμοποιεί λάδια, λιπαρά, ζάχαρη και άλλα εθιστικά συστατικά για να αναπτύξει μια ανθυγιεινή εξάρτηση από τροφές που προκαλούν παχυσαρκία. Σήμερα, το ένα τρίτο των Αμερικανών είναι παχύσαρκοι. Ο υπόλοιπος κόσμος θα ακολουθήσει σταδιακά τον ίδιο δρόμο εάν οι χώρες δεν περιορίσουν τις επικίνδυνες εταιρικές πρακτικές, μεταξύ των οποίων η διαφήμιση ανθυγιεινών και εθιστικών τροφών στα μικρά παιδιά.


Το πρόβλημα, όμως, δεν είναι μόνο τα τρόφιμα. Η μαζική διαφήμιση δημιουργεί πολλούς άλλους καταναλωτικούς εθισμούς που συνεπάγονται τεράστιο κόστος για τη δημόσια υγεία, όπως η υπερβολική τηλεόραση, τα τυχερά παιχνίδια, τα ναρκωτικά, το κάπνισμα και ο αλκοολισμός.


Πέμπτον, για να προάγουμε την ευτυχία, πρέπει να προσδιορίσουμε τους υπόλοιπους παράγοντες εκτός του ΑΕΠ που μπορούν να βελτιώσουν ή να επιδεινώσουν το επίπεδο διαβίωσης του κοινωνικού συνόλου. Οι περισσότερες χώρες επενδύουν στη μέτρηση του ΑΕΠ αλλά ασχολούνται ελάχιστα με τον προσδιορισμό των αιτιών που οδηγούν στην κακή υγεία (όπως το fast food ή η υπερβολική τηλεόραση), την κάμψη της κοινωνικής εμπιστοσύνης και την υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Μόλις κατανοήσουμε αυτούς τους παράγοντες θα είμαστε σε θέση να δράσουμε.


Το τρελό κυνήγι του εταιρικού κέρδους μας απειλεί όλους. Για να είμαστε σίγουροι, πρέπει να στηρίξουμε την οικονομική ανάπτυξη και πρόοδο, αλλά μόνο υπό την ευρύτερη έννοια: έτσι ώστε να προάγεται η περιβαλλοντική βιωσιμότητα και οι αξίες της αλληλεγγύης και της ειλικρίνειας που απαιτεί η κοινωνική εμπιστοσύνη. Η αναζήτηση της ευτυχίας δεν θα πρέπει να περιοριστεί στο όμορφο ορεινό βασίλειο του Μπουτάν.


ΤΖΕΦΡΙ ΣΑΚΣ, καθηγητής Οικονομικών και διευθυντής του Earth Institute στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια. Διατελεί, επίσης, ειδικός σύμβουλος του γενικού γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών για τους Αναπτυξιακούς Στόχους της Χιλιετίας.


Copyright: Project Syndicate, 2011 


http://www.naftemporiki.gr/premium/archive/story.asp?id=2060030

The Economics of Happiness

NEW YORK – We live in a time of high anxiety. Despite the world’s unprecedented total wealth, there is vast insecurity, unrest, and dissatisfaction. In the United States, a large majority of Americans believe that the country is “on the wrong track.” Pessimism has soared. The same is true in many other places.

Against this backdrop, the time has come to reconsider the basic sources of happiness in our economic life. The relentless pursuit of higher income is leading to unprecedented inequality and anxiety, rather than to greater happiness and life satisfaction. Economic progress is important and can greatly improve the quality of life, but only if it is pursued in line with other goals.

In this respect, the Himalayan Kingdom of Bhutan has been leading the way. Forty years ago, Bhutan’s fourth king, young and newly installed, made a remarkable choice: Bhutan should pursue “gross national happiness” rather than gross national product. Since then, the country has been experimenting with an alternative, holistic approach to development that emphasizes not only economic growth, but also culture, mental health, compassion, and community.

Dozens of experts recently gathered in Bhutan’s capital, Thimphu, to take stock of the country’s record. I was co-host with Bhutan’s prime minister, Jigme Thinley, a leader in sustainable development and a great champion of the concept of “GNH.” We assembled in the wake of a declaration in July by the United Nations General Assembly calling on countries to examine how national policies can promote happiness in their societies.

All who gathered in Thimphu agreed on the importance of pursuing happiness rather than pursuing national income. The question we examined is how to achieve happiness in a world that is characterized by rapid urbanization, mass media, global capitalism, and environmental degradation. How can our economic life be re-ordered to recreate a sense of community, trust, and environmental sustainability?

Here are some of the initial conclusions. First, we should not denigrate the value of economic progress. When people are hungry, deprived of basic needs such as clean water, health care, and education, and without meaningful employment, they suffer. Economic development that alleviates poverty is a vital step in boosting happiness.

Second, relentless pursuit of GNP to the exclusion of other goals is also no path to happiness. In the US, GNP has risen sharply in the past 40 years, but happiness has not. Instead, single-minded pursuit of GNP has led to great inequalities of wealth and power, fueled the growth of a vast underclass, trapped millions of children in poverty, and caused serious environmental degradation.

Third, happiness is achieved through a balanced approach to life by both individuals and societies. As individuals, we are unhappy if we are denied our basic material needs, but we are also unhappy if the pursuit of higher incomes replaces our focus on family, friends, community, compassion, and maintaining internal balance. As a society, it is one thing to organize economic policies to keep living standards on the rise, but quite another to subordinate all of society’s values to the pursuit of profit.

Yet politics in the US has increasingly allowed corporate profits to dominate all other aspirations: fairness, justice, trust, physical and mental health, and environmental sustainability. Corporate campaign contributions increasingly undermine the democratic process, with the blessing of the US Supreme Court.

Fourth, global capitalism presents many direct threats to happiness. It is destroying the natural environment through climate change and other kinds of pollution, while a relentless stream of oil-industry propaganda keeps many people ignorant of this. It is weakening social trust and mental stability, with the prevalence of clinical depression apparently on the rise. The mass media have become outlets for corporate “messaging,” much of it overtly anti-scientific, and Americans suffer from an increasing range of consumer addictions.

Consider how the fast-food industry uses oils, fats, sugar, and other addictive ingredients to create unhealthy dependency on foods that contribute to obesity. One-third of all Americans are now obese. The rest of the world will eventually follow unless countries restrict dangerous corporate practices, including advertising unhealthy and addictive foods to young children.

The problem is not just foods. Mass advertising is contributing to many other consumer addictions that imply large public-health costs, including excessive TV watching, gambling, drug use, cigarette smoking, and alcoholism.

Fifth, to promote happiness, we must identify the many factors other than GNP that can raise or lower society’s well-being. Most countries invest to measure GNP, but spend little to identify the sources of poor health (like fast foods and excessive TV watching), declining social trust, and environmental degradation. Once we understand these factors, we can act. 

The mad pursuit of corporate profits is threatening us all. To be sure, we should support economic growth and development, but only in a broader context: one that promotes environmental sustainability and the values of compassion and honesty that are required for social trust. The search for happiness should not be confined to the beautiful mountain kingdom of Bhutan.

Jeffrey D. Sachs is Professor of Economics and Director of the Earth Institute at Columbia University. He is also Special Adviser to United Nations Secretary-General on the Millennium Development Goals.

Copyright: Project Syndicate, 2011.
www.project-syndicate.org

http://www.project-syndicate.org/commentary/sachs181/English

Έξοδος από την κρίση;

Έχω την πεποίθηση ότι η σημερινή οικονομική κρίση δεν είναι παρά ένα επινόημα, το οποίο λειτουργεί, δυστυχώς αποτελεσματικά, μέσω μιας διλληματικού χαρακτήρα προσπάθειας χειραγώγησης του μαζικού υποκειμένου των σύγχρονων κοινωνιών. Κατ ουσίαν, οικονομική κρίση δεν υπάρχει παρά μόνο ως χρηματιστηριακή μεταφορά της ζωής μας, μιας ζωής η οποία είναι ήδη αλωμένη από τις στερεοτυπίες του καταναλωτισμού και άρα εμφανίζεται ανίσχυρη και εξουθενωμένη μπροστά στο εγχείρημα της ολοκληρωτικής χειραγώγησης, όχι μόνο των ενσυνείδητων στόχων μας αλλά και των συναισθηματικών και ψυχικών κινήτρων μας.

Στην πραγματικότητα, πρόκειται για μια διαδικασία βαθμιαίας απώλειας κάθε αξιακής κλίμακας η οποία μπορεί να δώσει νόημα και προοπτική στην καθημερινότητα των επιδιώξεων και των επιθυμιών που εμείς οι ίδιοι θέτουμε στη ζωή μας. Έτσι, η κρίση, μακράν του να είναι οικονομική είναι πρωτίστως μια βαθύτατα πολιτισμική κρίση, δηλαδή κρίση αξιών που συγκροτούν το ύφος και το ήθος της ζωής μας. Διότι η οικονομική κρίση είναι το θλιβερό παράγωγο της απώλειας των πνευματικών, συναισθηματικών και πολιτισμικών σημασιών, οι οποίες παρέχουν αξία στη ζωή μας και περιεχόμενο στις δραστηριότητές μας.

Με θρυμματισμένη την αξιακή κλίμακα το σύγχρονο υποκείμενο εμπλέκεται αδιέξοδα στα επινοήματα της δημοσιονομικής πειθαρχίας και του ελέγχου. Υπό την έννοια αυτή, έξοδος από την κρίση δεν είναι τα πάσης φύσεως οικονομικά μέτρα και οικονομικής φύσεως εκβιασμοί και διλλήματα αλλά η επαναφορά των αξιακών κλιμάκων και η επανένταξη μας σε ότι δίνει νόημα και σημασία στη ζωή. 

Από tvxs.gr/node/50386