................
Στην «Πιο κρυφή πληγή», μιλάω αναλυτικά για το κοινωνικό αυτό φαινόμενο, μέσω της ηρωίδας που είναι δημοσιογράφος και επιχειρεί μια ανατομία των Αγανακτισμένων, όσο και μια απόπειρα σύνδεσής τους με τα Δεκεμβριανά του ’44.
Σύνδεση, με την έννοια ότι ξαναβγήκαν οι μάζες στους δρόμους, και ότι κάτι συλλογικό γεννιόταν εκείνες τις μέρες. Κι ας επρόκειτο για κάτι αυθόρμητο και τυφλό, με υλικά ετερόκλητα: μισο-χρυσαυγίτικα, μισο-συριζαίϊκα, μισο-ανεξάρτητων Ελλήνων του Καμμένου ― ο κόσμος των Αγανακτισμένων ήταν όλα αυτά μαζί και χωριστά.
Αφενός, λοιπόν, η έξοδος των μαζών στους δρόμους και το γεγονός ότι σηκώθηκαν από τον καναπέ τους και εγκατέλειψαν το κουκούλι του ατομικισμού τους. Και αφετέρου η αγανάκτηση η ίδια, σαν προπομπός μιας ταξικής σύγκρουσης, μιας αντιπαράθεσης που κατάγεται –ίσως- από τον εμφύλιο.
Κρ.Π.: Ως ένα αδιαχείριστο πρόβλημα, που το σέρνουμε ως τις μέρες μας, όπως αναφέρουν ακόμη και ιστορικοί;
Β.Ρ.: Ο εμφύλιος ως άλυτο πρόβλημα, που το κουβαλάμε ακόμα, και γι’ αυτό ακριβώς πάντα είμαστε επιρρεπείς σε έναν νέο. Άρα, σαν να διαφάνηκε ο φόβος ενός νέου εμφυλίου, με τους Αγανακτισμένους.
Κρ.Π.: Η ερωτική ιστορία… σου εμφανίστηκε ως ιδέα, μέσα στους Αγανακτισμένους;
Β.Ρ.: Εκεί μου πρωτοήρθε η ιδέα και έδεσε με το υλικό των Δεκεμβριανών του ’44. Το κλίμα και η ατμόσφαιρα στο Σύνταγμα είχε ώρες ώρες κάτι το ευφορικό και ερωτικό. Τα πρόσωπα έλαμπαν, σαν κάτι απογεύματα στις καλοκαιρινές διακοπές, που οι άνθρωποι νιώθουν πληρότητα.
Κρ.Π.: Μια σύγχρονη ερωτική που συνδέεται με τον εμφύλιο…
Β.Ρ.: Αρχίζει στα χρόνια της Μεταπολίτευσης, όταν οι δύο κεντρικοί ήρωες είναι ακόμα έφηβοι, και φτάνει ώς το καλοκαίρι του 2011, με τους Αγανακτισμένους. Μια ερωτική ιστορία απολύτως σύγχρονη, που όμως συνδέεται με τα Δεκεμβριανά του ’44.
Κρ.Π.: «Λύνεται» μέσα από την ιστορία του βιβλίου αυτή η σύνδεση;
Β.Ρ.: Αυτό που κατάλαβα γράφοντας, είναι ότι ο έρωτας παραμένει ανώτερος από τις ιδεολογίες κι από τα όποια επιχειρήματα. Συχνά, δε, κρύβεται απλώς πίσω τους.
Κρ.Π.: Ο έρωτας ως ουσία της ζωής;
Β.Ρ.: Ακριβώς. Κι αυτό είναι κάτι παγκόσμιο, πανανθρώπινο, και ταυτόχρονα πολύ δικό μας, ελληνικό. Ίσως τα μικρά μεγέθη και το γλυκό φως (ούτε εκτυφλωτικό ούτε σβησμένο από ομίχλες, όσο πρέπει), να μας υποχρεώνουν να εκτιμάμε προπαντός τη ζωή, και τίποτε άλλο.
............................
Κρ.Π.: Το στοίχημα ποιο είναι, όμως, σήμερα; Μήπως, από τη μια να μη χάνουμε την ανθρωπιά μας και να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, και από την άλλη να δείχνουμε έναν άλλο δρόμο ώστε να λυθούν τα... τραγικά προβλήματά μας, από εκείνον που οδήγησε στα Δεκεμβριανά;
Β.Ρ.: Αυτό ακούγεται λίγο σαν τετραγωνισμός του κύκλου.
Κρ.Π.: Αν, όμως, ωραιοποιούμε τα πράγματα, ή στρογγυλεύουμε τις γωνίες, δεν γινόμαστε έως και απάνθρωποι σε σχέση με εκείνους που έχουν υποστεί με τον πιο σκληρό τρόπο τα αποτελέσματα αυτής της κρίσης; Επίσης, δεν υπάρχει ο κίνδυνος ν' αρχίσει ο κόσμος να... συνηθίζει, από την μικρότερη αδικία έως και σε ότι αποτρόπαιο συμβαίνει γύρω του;
Β.Ρ.: Πιστεύω ότι τα όρια είναι δυσδιάκριτα και ότι όσοι εξωραΐζουν την κατάσταση έχουν εξίσου άδικο με όσους τη διεκτραγωδούν. Επί παραδείγματι, υπάρχει η απόπειρα ενοχοποίησης των λαϊκών μαζών από το κατεστημένο («όλοι μαζί τα φάγαμε»). Ταυτόχρονα, όμως, και μεγάλο μέρος του λαού δεν είναι αθώα περιστερά, έχουν διαφθαρεί πια οικτρά και πολλοί μη-προνομιούχοι. Αν αρχίσεις, λοιπόν, να μοιράζεις τώρα ευθύνες, θα το βρεις αργότερα μπροστά σου.
Κρ.Π.: Και ποιος θα κρατήσει "ενός λεπτού σιγή για τους απεγνωσμένους "; Ποιός θα μιλήσει για όσους δεν φταίνε σε τίποτα και πρέπει να υποστούν τα αποτελέσματα του τρόπου ζωής... κάποιων -ασυνείδητων- άλλων;
Β.Ρ.: Πιθανότατα κανείς, εάν δεν το κάνουν οι ίδιοι. Εξάλλου παράπλευρες απώλειες υπάρχουν σε κάθε ιστορική περίοδο: είτε με παχιές αγελάδες είτε με ισχνές και με κρίση. Επίσης σήμερα η εξαχρείωση είναι τόσο γενικευμένη, ώστε οι ελάχιστοι αθώοι χάνονται άδικα. Όταν δεν αποτελείς μια μειοψηφία δυναμική, καταλήγεις το αιώνιο θύμα.
..................................
Β.Ρ.: Όντως. Και ο κίνδυνος είναι να γίνεις πιο βίαιος και πιο επιθετικός απ’ ό,τι πρέπει. Ή, από φόβο ότι θα αδικήσεις τον άλλον, να παρα-είσαι εφησυχασμένος, και να αδικείς τελικά και τον εαυτό σου και τον άλλον ― γιατί αυτό κάνεις όταν απέχεις από τα κοινά και καταντάς συνεργός στο κακό.
Υπάρχουν εγγενείς αδυναμίες και ατέλειες και δυσλειτουργίες στη νεοελληνική κοινωνία. Γι’ αυτό ακριβώς και κινδυνεύουμε να αναβιώσουν τα Δεκεμβριανά. Επειδή είμαστε μια κοινωνία βαθιά προβληματική, με σήμα κατατεθέν της την αναξιοκρατία, με μια αγκυλωμένη κρατική μηχανή, με κραυγαλέα απουσία δικαιοσύνης, με παροιμιώδη ατιμωρησία υπεύθυνων για κολοσσιαία οικονομικά σκάνδαλα. Και την ίδια στιγμή, έχουμε τον βίαιο εξαναγκασμό σε πτώχευση όχι της χώρας, αλλά του χαμηλοσυνταξιούχου και του μικρομεσαίου, του μη-προνομιούχου.
Από την άλλη, παρότι πρόκειται για το πιο πολιτικοποιημένο μου μυθιστόρημα, παρότι θίγονται εν εκτάσει ο εμφύλιος και η σημερινή πολιτική κατάσταση, και είναι σχεδόν ακατόρθωτο σε ένα τέτοιου είδους γραπτό να μην πάρεις θέση ― σήμερα που το έχω τελειώσει, καταλαβαίνω ότι το μυθιστόρημά μου λέει κάτι φαινομενικά εναντίον της πολιτικής. Ότι ο έρωτας υπερβαίνει και τις ιδεολογίες και τους εμφυλίους, και συχνά κρύβεται πίσω από μια στράτευσή σου υπέρ της άλφα ή της βήτα άποψης.
Αν ήταν μαθηματικό θεώρημα «Η πιο κρυφή πληγή», ναι, θα έλεγε ότι ο έρωτας βρίσκεται υπεράνω όλων. Ο έρωτας, δηλαδή η ζωή. Αυτή ρυθμίζει τα πράγματα, και είναι ανώτερη από κάθε ιδεολογία κι από κάθε πολιτική στράτευση. Αυτή έχει σημασία, πολύ περισσότερο απ’ όσο θα νομίζουμε από εδώ και πέρα, που εντείνεται και πολώνεται η κατάσταση, σε συνθήκες που μπορεί να οδηγήσουν μέχρι και σε έναν εμφύλιο.
........................
Και για να επιστρέψω στο θέμα του εμφυλίου: σε μια τέτοια σύρραξη, το θέμα δεν είναι ποιοι έχουν δίκιο, αλλά ότι τελικά καταντούν και οι δύο πλευρές δήμιοι. Το θέμα είναι ότι μπαίνει ολόκληρη η κοινωνία σε έναν φαύλο κύκλο, ο οποίος εξαφανίζει οποιονδήποτε έχει την παραμικρή αντίρρηση.
Κρ.Π.: Χάνεται ο διάλογος...
Β.Ρ.: Χάνεται η ουσία και χάνεται ένα πολύτιμο κομμάτι, που αποτελείται από τους πιο ανήσυχους κι από όσους είναι πιο κοντά στην ανθρώπινη ύπαρξη.
Αυτοί οι αντιρρησίες, οι αμφισβητίες, οι αιρετικοί και οι αταξινόμητοι, λειτουργούν ως καταλύτες για τη ζύμωση μέσα στους κόλπους της κοινωνίας. Και χωρίς αυτούς, οι υπόλοιποι παραλύουν και μαραίνονται. Οι αταξινόμητοι που δρουν ως καταλύτες προστατεύουν την κοινωνία από το να μη γίνει απάνθρωπη αγέλη ― γι’ αυτό είπα πριν ότι είναι πιο κοντά στην ανθρώπινη ύπαρξη.
Κρ.π.: Και τη συνύπαρξη;
Β.Ρ.: Ναι, αυτά πάνε μαζί, ή δεν υπάρχουν καθόλου. Και γι’ αυτό, λόγω της ύπαρξης που σημαίνει συνύπαρξη, γεννιούνται και όλα αυτά τα πελώρια ζητήματα.
Πού αρχίζει και πού σταματά η βία; Πότε γίνεται αποδεκτή ή δίκαιη; Είναι μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης ή μια διαστροφή της; Ερωτήματα αναπάντητα ίσως, και από τη φιλοσοφία και από τη ζωή.
Κρ.Π.: Όταν, όμως, αναγκαστείς να απαντήσεις με βία, όταν φτάσεις στο έσχατο σημείο της βίας, πρέπει να έχεις υπόψιν σου ότι εκεί μιλά και κερδίζει όποιος έχει τη δυνατότερη βία. Οπότε, ο νικητής δεν είναι αυτός που έχει δίκιο, αλλά εκείνος που έχει τη μεγαλύτερη δύναμη στη βία.
Β.Ρ.: Μα το φοβερότερο όλων δεν ήταν ο εμφύλιος, όπως νομίζει ο περισσότερος κόσμος, αλλά το τι επακολούθησε.
Η μετεμφυλιακή περίοδος ήταν το μεγάλο σιδέρωμα (με την έννοια της βίαιης τακτοποίησης, αλλά και της προκρούστειας προσαρμογής) της ελληνικής κοινωνίας, με εξορίες, με φυλακές, κυνηγητά, πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων, φακέλους κι όλα αυτά. Εκείνα τα χρόνια, μετά τον εμφύλιο, έγινε χειρότερο πογκρόμ. Τότε μπήκε ο γύψος!
Παρ’ όλα αυτά, την ώρα της βίας υπάρχουν ευθύνες παντού. Χρειάζονται δύο πλευρές για έναν εμφύλιο. Όπως ακριβώς συμβαίνει και με τα ζευγάρια. Δεν υπάρχει ζευγάρι που να έχει χωρίσει και να φταίει ο ένας μόνο.
Κρ.Π.: Όταν ένα ζευγάρι φτάνει στον χωρισμό, τον συγκατασκευάζει, όπως συγκατασκεύαζε και τη σχέση του, νωρίτερα. Όμως, το αν θα τιμήσεις, και πώς, και πόσο, κάποιον που χώρισες, είναι άλλο θέμα...
Β.Ρ.: Ε, λοιπόν, η Δεξιά, δηλαδή ο νικητής του εμφυλίου, δεν σεβάστηκε καθόλου και δεν τίμησε καθόλου την Αριστερά, με την οποία ντεφάκτο συνυπήρχαν.
Οι Από Πάνω κέρδισαν στην αναμέτρηση και όχι μόνο δεν τίμησαν, αλλά αντίθετα ατίμασαν και εξανδραπόδισαν τους Από Κάτω που είχαν ηττηθεί. Αντί για ένωση και μάλιστα από έρωτα, το ζευγάρι των προνομιούχων και των μη-προνομιούχων έχει παρελθόν αβυσσαλέας φαγωμάρας εδώ σ’ εμάς. Έχουν ανοίξει μεγάλες πληγές, φανερές και κρυφές.
Κρ.Π.: Κι αν ένα... ζευγάρι δεν μπορεί να διαχειριστεί τα θέματά του φτάνοντας στο χωρισμό τιμώντας ο ένας τον άλλον, τότε πώς μπορεί να διαχειριστεί μια ολόκληρη κοινωνία τα θέματα της, τις διαφωνίες της;
Β.Ρ.: Ε, γι’ αυτό έχουμε φτάσει εδώ που φτάσαμε.-
http://tvxs.gr/
