Οποιοσδήποτε μπορεί —εγώ μπορώ- να διατυπώσει ένα πολιτικό πρόγραμμα. Αλλά ένα τέτοιο πρόγραμμα δεν θα άξιζε τίποτε εάν η μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού δεν είναι έτοιμη όχι να το ψηφίσει αλλά να συμμετάσχει ενεργά, όχι μόνον στην πραγματοποίηση του αλλά στην εκδίπλωσή του, στην ανάπτυξη του και, δοθείσης ευκαιρίας, στην αλλοίωση του. Ένα τέτοιο πρόγραμμα δεν θα μπορούσε να είναι σήμερα παρά το πρόταγμα μιας αυτοκυβερνώμενης κοινωνίας σε όλες τις βαθμίδες —και είναι, ταυτολογικά, προφανές ότι ένα τέτοιο πρόταγμα δεν έχει κανένα νόημα εάν οι άνθρωποι δεν έχουν την επιθυμία και τη θέληση να αυτοκυβερνηθούν και δεν κάνουν γι' αυτό ό,τι πρέπει. Όμως, δεν είναι αυτό που διαπιστώνουμε σήμερα.
Σημαίνει αυτό ότι πρέπει να κλείσουμε το κεφάλαιο της πολιτικής; Δεν το πιστεύω. Στην πολιτική και στην ιστορία δεν είναι δυνατόν να υπάρξει σοβαρή πρόβλεψη. Τις παραμονές του Μάη του '68, ο Βιανσόν-Ποντέ έγραφε το περίφημο άρθρο του «Η Γαλλία πλήττει». Πράγματι, έπληττε σε τέτοιο σημείο ώστε μερικές εβδομάδες αργότερα είχε εκραγεί. Δεν θέλω βέβαια να πω ότι βρισκόμαστε στις παραμονές ενός καινούργιου Μάη του '68. Αλλά απλώς, ότι καμιά σφυγμομέτρηση και κανένα εμπειρικό συμπέρασμα δεν μπορεί να προβλέψει τη συμπεριφορά ενός πληθυσμού βραχυπρόθεσμα, και ακόμη λιγότερο, μεσοπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα.
Κορνήλιος Καστοριάδης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου